اخلاق در مهندسی عمران
عنوان سخنرانی مهندس ابراهیم حنیف نیا *
بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَكَارِمَ الْأَخْلَاق. رسول خدا (ص)
به جرأت میتوان گفت: انسان، امروز بیش از گذشته، به اخلاق و پایبندی به ارزش های اخلاقی نیازمند است. به فراخور پیشرفت بشر در زمینه های گوناگون علم و تکنولوژی، بر دغدغه ها و اضطراب های او افزوده شده و
بیش از هر زمانی نیاز به آرامش دارد، که این مهم، با اخلاق و معنویت میسر است.
علم، آدمی را بر طبیعت مسلط می سازد، این اخلاق است که او را بر خویشتن مسلط می کند.
انسان اگر قبلآً بر خویش سلطه نداشته باشد و خودساخته نباشد، از طبیعت به خوبی بهره نمی گیرد و از آن، در جهت آمال پست بهره گیری می کند.
کاخ دانش گر همه از سنگ و از پولاد ریزی
لرزد و ریزد گر از ایمان پی و بنیان ندارد
الکسیس کارل دانشمند فیزیولوژیست و شهیر فرانسوی می گوید:
” سعادت بشر وقتی تأمین می شود، که مغز و قلب او با هم پرورش یابند. تمدن اروپایی این عیب را دارد که مغز را بیش از اندازه تقویت کرده و ترقی علوم و صنایع، نتیجۀ آن است و قلب را متروک گذاشته و از این جهت، ایمان و عشق به فضائل اخلاقی، که ثمرۀ آن است، ضعیف یا نابود شده است و جمیع بد بختی های ما در این دوره و مفاسد تمدن حاضر، ناشی از این است.”
این سخن هم از انیشتین شنیده شده که او می گفت:
“علم ما را به آنچه هست آگاه میسازد و دین و اخلاق است که به تنهایی ما را به آنچه که باید باشد مطلع می کند.”
بر این اساس، علم، وضع موجود را به ما نشان می دهد و می گوید: جهان اینگونه «هست»، اما اخلاق و معنویت چگونه «بودن» را به ما می آموزد.
به عبارتی دیگر: به وسیلۀ علم، باید بدانیم جهان چگونه “هست” و با اخلاق باید بدانیم در این جهان چگونه “باشیم”.
در این گفتار، برآنیم تا ” اخلاق را در مهندسی عمران” مورد بررسی و کنکاش قرار دهیم. گرچه سخن در این باب بسیار دامنه دار و گسترده است، اما در حد یک جلسه مباحثی که مطرح می گردد بطور خلاصه چنین است:
ابتدا به واژه شناسی و معنای لغوی اخلاق و مهندسی می پردازیم. آنگاه، پس از بیان تفاوت اخلاق مهندسی و مهندسی اخلاق، ضرورت و لزوم اخلاق مهندسی را مورد گفتگو قرار داده، جایگاه آنرا در مهندسی عمران، تبیین می نماییم. سپس، باشرح مهندسی درون و مهندسی برون، این نکته را یاد آوری می کنیم که، یک مهندس عمران که در عمران و آبادی جهان خارج و بناها می کوشد، نباید از مهندسی بنا و ساختمان درون خویش غافل بماند؛ که این خود، زیان بزرگی محسوب می شود.
پس از آن، جنبۀ خَلقی و خُلقی انسان مورد بررسی قرار گرفته و گفته شده که صورت و خَلق زیبا، بدون سیرت و اخلاق زیبا پسندیده نیست. آنگاه به این نکته اشاره گشته، که برای موفقیت در عرصۀ اخلاق، لازم است که ابعاد وجودی آدمی مهندسی و شناخته گردد، تا متناسب با ویژگی های او بتوان اخلاقی مثبت و روشمند پیشه ساخت.
در پایان، مصالح و عناصر اصلی اخلاق مهندسی بیان و به دو عنصر اصلی برای موفقیت در اخلاق، یعنی: «دانش» و «ایمان» پرداخته شده است. امید که تمامی مهندسین میهن اسلامی ایران با تخلُّق به اخلاق زیبای مهندسی، گام های استواری را در راه عمران و آبادی درون و برون خویش بر دارند و همچنان مایۀ سربلندی و افتخار کشورمان باشند.
*کارشناس عمران و کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث
———————————————————–
فهرست مطالب
۱- واژه شناسی اخلاق و مهندسی
۲- تفاوت اخلاق مهندسی و مهندسی اخلاق
۳- ضرورت اخلاق مهندسی
۴- جایگاه اخلاق در مهندسی عمران
۵- مهندسی برون و مهندسی درون (خود وغیر خود)
۶- خَلق مهندسی و خُلق مهندسی
۷- اخلاق در گرو مهندسی وجود انسان
۸- عناصر و مصالح اصلی اخلاق مهندسی
۱- علم و اندیشه
۲- ایمان و معنویت
.