اخلاق در مهندسی عمران

اخلاق در مهندسی عمران

عنوان سخنرانی مهندس ابراهیم حنیف نیا *

بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَكَارِمَ الْأَخْلَاق‏.     رسول خدا (ص)

به جرأت می­توان گفت: انسان، امروز بیش از گذشته، به اخلاق و پایبندی به ارزش­ های اخلاقی نیازمند است. به فراخور پیشرفت بشر در زمینه­ های گوناگون علم و تکنولوژی، بر دغدغه­ ها و اضطراب­ های او افزوده شده و

بیش از هر زمانی نیاز به آرامش دارد، که این مهم، با اخلاق و معنویت میسر است.

علم، آدمی را بر طبیعت مسلط می­ سازد، این اخلاق است که او را بر خویشتن مسلط می­ کند.

انسان اگر قبلآً بر خویش سلطه نداشته باشد و خودساخته نباشد، از طبیعت به خوبی بهره نمی­ گیرد و از آن، در جهت آمال پست بهره­ گیری می­ کند.

کاخ دانش گر همه از سنگ و از پولاد ریزی

لرزد و ریزد گر از ایمان پی و بنیان ندارد

الکسیس کارل دانشمند فیزیولوژیست و شهیر فرانسوی می­ گوید:

” سعادت بشر وقتی تأمین می­ شود، که مغز و قلب او با هم پرورش یابند. تمدن اروپایی این عیب را دارد که مغز را بیش از اندازه تقویت کرده و ترقی علوم و صنایع، نتیجۀ آن است و قلب را متروک گذاشته و از این جهت، ایمان و عشق به فضائل اخلاقی، که ثمرۀ آن است، ضعیف یا نابود شده است و جمیع بد بختی­ های ما در این دوره و مفاسد تمدن حاضر، ناشی از این است.”

این سخن هم از انیشتین شنیده شده که او می­ گفت:

“علم ما را به آنچه هست آگاه می­سازد و دین و اخلاق است که به تنهایی ما را به آنچه که باید باشد مطلع می­ کند.”

بر این اساس، علم، وضع موجود را به ما نشان می­ دهد و می­ گوید: جهان اینگونه «هست»، اما اخلاق و معنویت چگونه «بودن» را به ما می­ آموزد.

به عبارتی دیگر: به وسیلۀ علم، باید بدانیم جهان چگونه “هست” و با اخلاق باید بدانیم در این جهان چگونه “باشیم”.

در این گفتار، برآنیم تا ” اخلاق را در مهندسی عمران” مورد بررسی و کنکاش قرار دهیم. گرچه سخن در این باب بسیار دامنه دار و گسترده است، اما در حد یک جلسه مباحثی که مطرح می­ گردد بطور خلاصه چنین است:

ابتدا به واژه شناسی و معنای لغوی اخلاق و مهندسی می­ پردازیم. آنگاه، پس از بیان تفاوت اخلاق مهندسی و مهندسی اخلاق، ضرورت و لزوم اخلاق مهندسی را مورد گفتگو قرار داده، جایگاه آنرا در مهندسی عمران، تبیین می­ نماییم. سپس، باشرح مهندسی درون و مهندسی برون، این نکته را یاد آوری می کنیم که، یک مهندس عمران که در عمران و آبادی جهان خارج و بناها می­ کوشد، نباید از مهندسی بنا و ساختمان درون خویش غافل بماند؛ که این خود، زیان بزرگی محسوب می­ شود.

پس از آن، جنبۀ خَلقی و خُلقی انسان مورد بررسی قرار گرفته و گفته شده که صورت و خَلق زیبا، بدون سیرت و اخلاق زیبا پسندیده نیست. آنگاه به این نکته اشاره گشته، که برای موفقیت در عرصۀ اخلاق، لازم است که ابعاد وجودی آدمی مهندسی و شناخته گردد، تا متناسب با ویژگی­ های او بتوان اخلاقی مثبت و روشمند پیشه ساخت.

در پایان، مصالح و عناصر اصلی اخلاق مهندسی بیان و به دو عنصر اصلی برای موفقیت در اخلاق، یعنی: «دانش» و «ایمان» پرداخته شده است. امید که تمامی مهندسین میهن اسلامی ایران با تخلُّق به اخلاق زیبای مهندسی، گام­ های استواری را در راه عمران و آبادی درون و برون خویش بر دارند و همچنان مایۀ سربلندی و افتخار کشورمان باشند.

*کارشناس عمران و کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث

———————————————————–

فهرست مطالب

۱-   واژه شناسی اخلاق و مهندسی

۲-  تفاوت اخلاق مهندسی و مهندسی اخلاق

۳- ضرورت اخلاق مهندسی

۴- جایگاه اخلاق در مهندسی عمران

۵-  مهندسی برون و مهندسی درون (خود وغیر خود)

۶- خَلق مهندسی و خُلق مهندسی

۷- اخلاق در گرو مهندسی وجود انسان

۸- عناصر و مصالح اصلی اخلاق مهندسی

۱-   علم و اندیشه

۲-    ایمان و معنویت

.